Kırşehir İl Sağlık Müdürlüğü KOAH hastalığı hakkında açıklamalarda bulundu. Kırşehir İl Sağlık Müdürlüğü açıklamasında şunları kaydetti; KOAH, kronik obstrüktif (tıkayıcı) akciğer hastalığı”nın baş harflerinden oluşmaktadır. Kronik bronşit ve amfizem hastalığını tanımlamakta kullanılmaktadır. Kronik bronşit, en az iki yıl üst üste görülen ve bu iki yılın en az üç ayında öksürük ve balgamla seyreden ilerleyici bir rahatsızlıktır. Amfizem ise, kana oksijen taşınmasını sağlayan hava keseciklerinin esnekliğini kaybetmesine neden olan bir hastalıktır. Bunun sonucunda akciğerde elastikiyet kaybı ve nefes darlığı görülmektedir.
KOAH yalnızca akciğerleri değil tüm vücut sistemini olumsuz etkileyen önemli bir hastalıktır. Diyabet, kemik erimesi, kalp damar tıkanıklıkları, kaslarda enfeksiyon dışı iltihaplar gibi sorunlar KOAH ile birlikte görülebilmektedir. KOAH akciğer yaşlanmasını hızlandıran önemli bir hastalıktır.
KOAH’ın bazı nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:
Sigara içmek
Sigara içmek KOAH’ın en önemli risk faktörüdür. Zira sigara içenlerin yaklaşık yüzde 20 ila 25’inde KOAH gelişebilir. Daha önceden sigara içip bırakanlar da risk altındadır. Bu kişiler nefes darlığı semptomlarının farkında olmalıdır.
Zararlı toz, duman ve buharlar
Akciğeri tahriş edici maddelere uzun süreli maruz kalmak, şiddetli hava kirliliği, sigara içenlerde KOAH’ı daha da kötüleştirebilir.
Genler
Alfa-1-antitripsin eksikliği olarak bilinen genetik bir bozukluk, başka risk faktörleri olmasa bile amfizemi tetikleyebilir.
KOAH’ın başlıca belirtileri öksürük, balgam ve özellikle hareket etme sonucu oluşan nefes darlığıdır. Öksürük ve balgam çıkarma önceleri sadece sabah görülür. Balgam çok az miktarda çıkar. Hastalar genellikle şikayetleri önemsemezler ve bu durumu sigara içmenin doğal bir sonucu olarak kabul edebilmektedirler. Şiddetli olmayan öksürük ile birlikte az miktarda balgam çıkarmak KOAH’ın erken habercisi olabilir. Gençlerde, akciğer kapasitesinin yeterli olması nedeniyle günlük yaşamları bu belirtiler yüzünden olumsuz etkilenmemektedir. Oysa ki bu şikayetlerin iki sene üst üste en az 3 ay süreyle yaşanması, mutlaka doktora başvurmayı gerektirir. Eğer sigara içmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse öksürük şiddetlenir ve balgam miktarı gittikçe artar. Hastalar günün her saatinde balgam çıkarmaya başlar. Bazen boğulacak kadar şiddetle öksürükler oluşabilir.
Nefes darlığı; hastalığın erken döneminde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma gibi eforlarda ortaya çıkarken, ileri seviyede ise dinlenirken bile oluşabilir. Genellikle öksürük, balgam ve nefes darlığı şikayetleri 50 yaşına doğru ciddi şekilde artış gösterir. Bütün bu şikayetler kış aylarında özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasında artmaktadır.
KOAH’ın belirti ve semptomları özetle şunlardır:
Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
Hırıltı
Göğüste sıkışma
Berrak, beyaz, sarı veya yeşilimsi balgam üretebilen kronik bir öksürük
Solunum yolu enfeksiyonlarında sıklaşma
İlerleyen aşamalarda kilo kayıpları
Ayak bileklerinde, ayaklarda ve bacaklarda şişme
Hızlı nefes alma (taşipne)
Cildin mavimsi renk değişikliği (siyanoz)
Yardımcı solunum kaslarının kullanımı
Ekstremitelerin şişmesi (periferik ödem)
Aşırı şişirilmiş akciğerler (hiperinflasyon)
Uzun süreli ekshalasyonlar (ekspirasyon)
Yüksek juguler venöz nabız
KOAH’ın başlıca sebebi sigaradır. Pipo, puro ve nargile kullanımı da KOAH’ın nedenleri arasındadır.
Kişinin yaşadığı yer ya da mesleği nedeniyle organik ve inorganik tozlu ortamlara,kimyasal maddeler ve buharları içeren maddelere ya da toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalması.
Kapalı ortamlarda ısınmak ya da yemek pişirme amacıyla kullanılan biomas adı verilen organik yakıtlar, odun, tezek, bitki kökleri ve kömür dumanının yol açtığı iç ortam hava kirliliği
Hava kirliliği
KOAH, 40 yaş üstü her 5 yetişkinden birinde görülen bir hastalıktır. KOAH teşhisi alanların büyük çoğunluğu sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir.
Yapılan araştırmalar kadınların tütün dumanına daha duyarlı olduğu ve erkeklerle eşit miktarda sigara içmelerine rağmen daha şiddetli hastalık geliştiği göstermektedir.
Hastalık sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemediklerinden hastalık teşhisi konulduğunda, hastalar akciğer kapasitelerinin önemli kısmını kaybetmiş olmaktadır.
KOAH hastalığında erken tanı ve müdahale, hastalığın ilerleyişini durdurabilir ya da yavaşlatabilir. Tanıda öncelikle hastanın şikayetleri değerlendirilmekte ve solunum fonksiyon testleri ile akciğer grafisi gibi tetkiklerden yararlanılmaktadır. Solunum kapasitesi, hastanın yaşı, cinsiyeti ve kilosuna göre olması gereken fonksiyon hedef alınıp ölçülmektedir. Solunum testi ile hem KOAH teşhisi konur hem de hastalığın şiddeti belirlenir. Kan oksijen seviyesi ölçümü, bazı kan ve egzersiz testleri diğer yardımcı tetkiklerdir.
KOAH hastalığının temel tedavisi; sigaranın bırakılması, tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunmamak ve düzenli ilaç tedavisidir. Sigara bırakıldığı zaman hava yollarında ve akciğerdeki hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti de yavaşlamaktadır. KOAH’ta ana tedavi var olan veya daralmış olan hava yollarını açan ilaçlardır. Ayrıca balgam sökücü bir takım ilaçlar, enfeksiyon oluşursa antibiyotikler tedavi kapsamında verilmektedir. İlaçlar düzenli kullanılmazsa hastalık ilerler, sürekli nükseder ve hastane yatışları artarak birçok yan etkiler gelişebilir. Son yıllarda özellikle KOAH’ın amfizem ve kronik bronşit formları bronkoskopik, volüm azaltıcı metotlarla tedavi edilebilmektedir.
Volüm azaltıcı metot: Diyafram göğüs kafesiyle batın arasındaki yer alan solunumda çok önemli bir kastır. Bazı durumlarda akciğer şişer ve diyafram aşağıda, kasılıp akciğeri pasif hale getirebilir. Bu metotlarla şişkin olan bölgelerin volümü azaltılarak akciğerin sağlam kısımlarının solunuma katkısı artırılmaktadır. Uygulama sonrası ciddi şekilde nefes darlığı çeken hastalar nefeslerini rahatça alarak daha konforlu hayata kavuşabilmektedir.
Sigara mutlaka bırakılmalı, sigara içilen ortamlardan uzak durulmalı
Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılmalı
Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya çıkmamalı
Stresten uzak durulmalı
Sağlıklı beslenme programları uygulanmalı.(Ferhat Yıldırım)
