Sağlık Müdürlüğünden Bayram Öncesi Uyarı

Kır­şe­hir İl Sağ­lık Mü­dü­rü Dr. Öğr. Üyesi Ali BULUT kur­ban bay­ra­mı’nda bes­len­me ko­nu­lu açık­la­ma­sın­da;
“Kur­ban Bay­ra­mı’nda, Bay­ram ge­le­nek­le­ri­miz­den olan tatlı, şeker tü­ke­ti­mi­ne ek ola­rak kır­mı­zı et tü­ke­ti­mi­nin mik­ta­rı ve sık­lı­ğı art­mak­ta­dır. Ancak özel­lik­le bu dö­nem­de şiş­man­lık, yük­sek tan­si­yon, kalp-da­mar, mide ve di­ya­bet (şeker has­ta­lı­ğı) has­ta­lı­ğı olan ki­şi­le­rin bes­len­me­le­ri­ne dik­kat et­me­le­ri ge­rek­mek­te­dir. Kur­ban bay­ra­mın­da; sağ­lık­lı bes­len­me­nin temel pren­sip­le­ri­ne, yi­yecek se­çi­mi­ne, por­si­yon kont­ro­lü­ne ve besin grup­la­rı­nın den­ge­li da­ğıl­ma­sı için alın­ma­sı ge­re­ken ön­lem­le­rin her­kes için ge­çer­li ol­du­ğu unu­tul­ma­yıp her zaman özen gös­te­ril­me­li­dir.
Bay­ram sa­ba­hı kur­ban kesme te­la­şı olan­lar kah­val­tı öğü­nü­nü at­la­ya­bil­mek­te­dir. Müm­kün ol­du­ğun­ca kah­val­tı ya­pıl­ma­lı­dır.
Yağlı et­le­rin doy­muş yağ ve ko­les­te­rol içe­ri­ği daha yük­sek ol­du­ğu için; kalp-da­mar has­ta­lı­ğı, di­ya­bet (şeker has­ta­lı­ğı) ve yük­sek tan­si­yo­nu olan ki­şi­ler, Kur­ban Bay­ra­mı’nda yağ­sız veya az yağlı et­le­ri ter­cih et­me­li, kı­sıt­lı mik­tar­lar­da tü­ket­me­li ve aşı­rı­ya kaç­ma­ma­lı­dır.
Kur­ban Eti Nasıl Tü­ke­til­me­li?
Etler sin­di­ri­mi zor olan be­sin­ler­dir. Yeni ke­sil­miş hay­van­la­rın et­le­rin­de­ki sert­lik, hem pi­şir­me­de hem de sin­di­rim­de zor­lu­ğa yol açar. Bu ne­den­le özel­lik­le mi­de-ba­ğır­sak has­ta­lı­ğı olan ki­şi­ler kur­ban et­le­ri­ni hemen tü­ket­me­me­li, buz­do­la­bın­da bir­kaç gün bek­let­tik­ten sonra, haş­la­ma veya ız­ga­ra­da pi­şir­me yön­te­miy­le pi­şi­re­rek tü­ket­me­li­dir.
Genel ola­rak sa­ka­tat tü­ke­ti­mi de art­mak­ta­dır. Ancak özel­lik­le ko­les­te­rol has­ta­la­rı ile kalp-da­mar has­ta­lı­ğı riski ta­şı­yan ki­şi­ler sa­ka­tat tü­ke­ti­min­den ka­çın­ma­lı­dır.
Kur­ban Et­le­ri­ni Nasıl Pi­şir­me­li­yiz?
Kur­ban Bay­ra­mı’nda, etin tü­ke­tim mik­ta­rı­nın yanı sıra pi­şir­me yön­tem­le­ri­ne de dik­kat edil­me­li­dir.
Et­le­rin pi­şi­ril­me­sin­de haş­la­ma ve ız­ga­ra gibi yön­tem­ler ter­cih edil­me­li, kı­zart­ma­lar­dan ka­çı­nıl­ma­lı­dır.
Çok yük­sek ısıda, uzun süre pi­şir­me ve kı­zart­ma yön­te­mi çe­şit­li “kan­se­ro­jen mad­de­le­rin” olu­şu­mu­na neden ola­bi­le­ce­ği için ter­cih edil­me­me­li­dir.
Etler iyi ka­li­te pro­te­inin yanı sıra yağ, çe­şit­li mi­ne­ral­ler ve vi­ta­min­le­ri de içer­me­le­ri­ne rağ­men C ve E vi­ta­mi­ni­ni içer­mez­ler. Bu ne­den­le et­le­rin seb­ze­ler­le bir­lik­te pi­şi­ril­me­si veya et­le­rin ya­nın­da seb­ze­le­rin de tü­ke­til­me­si sağ­lık­lı bes­len­me için ge­rek­li­dir. Ay­rı­ca besin çe­şit­li­li­ği­nin sağ­lan­ma­sı açı­sın­dan sağ­lık­lı bir yön­tem­dir.
Etle ya­pı­lan ye­mek­ler kendi yağı ile pi­şi­ril­me­li ve ilave yağ ek­len­me­me­li­dir.
Özel­lik­le kuy­ruk yağı veya te­re­ya­ğı­nın et ye­mek­le­rin­de kul­la­nıl­ma­sın­dan ka­çı­nıl­ma­lı­dır.
Etler ız­ga­ra­da pi­şi­ri­lir­ken, etle ateş ara­sın­da­ki uzak­lık eti yak­ma­ya­cak ve “kö­mür­leş­me” sağ­la­ma­ya­cak şe­kil­de ayar­lan­ma­lı.
Yük­sek ateş yü­zey­de­ki pro­te­in­le­ri bir­den­bi­re ka­tı­laş­tı­rır ve ısı etin iç kıs­mı­na ula­şa­maz. Bu ne­den­le et­le­rin iç sı­cak­lı­ğı en az 75 ºC ol­ma­lı­dır. Çok yük­sek ısı, etin dış yü­ze­yi­nin yan­ma­sı­na ve su kay­bı­nın fazla ol­ma­sı­na yol aça­rak besin öğesi kay­bı­nı ar­tı­rır.
Etler ke­sin­lik­le çiğ veya az piş­miş ola­rak tü­ke­til­me­me­li, bazı zo­onoz has­ta­lık­la­rın çiğ veya az piş­miş et­le­rin yen­me­siy­le bu­laş­tı­ğı akıl­dan çı­ka­rıl­ma­ma­lı­dır.
Hay­van­la­rın ke­sil­me­si, yü­zül­me­si, kar­ka­sın par­ça­lan­ma­sı, etin nakli, mu­ha­fa­za­sı, pi­şi­ril­me­si ve tü­ke­ti­me su­nul­ma­sı aşa­ma­la­rın­da ki­şi­sel hij­yen ku­ral­la­rı ihmal edil­me­me­li­dir.
Kur­ban Et­le­ri­ni Nasıl Sak­la­ma­lı­yız?
Ke­si­len et­le­rin ko­run­ma­sı ve sak­lan­ma­sı insan sağ­lı­ğı açı­sın­dan çok önem­li­dir.
Kur­ban et­le­ri, büyük par­ça­lar şek­lin­de değil, birer ye­mek­lik ola­cak şe­kil­de küçük par­ça­la­ra ay­rı­la­rak buz­do­la­bı po­şe­ti­ne veya yağlı kâ­ğı­da sa­rıl­ma­lı ve buz­do­la­bı­nın buz­luk kıs­mın­da veya derin don­du­ru­cu­da sak­lan­ma­lı­dır. Bu şe­kil­de ha­zır­la­nan etler, buz­luk­ta -2 de­re­ce­de bir­kaç hafta, -18 de­re­ce derin don­du­ru­cu­da ise 3-4 ay sü­rey­le sak­la­na­bi­lir.
Etler ko­lay­lık­la bo­zu­la­bi­len po­tan­si­yel risk­li be­sin­ler­dir. Et­le­rin don­du­rul­duk­tan sonra tek­rar çö­zün­me­si bazı “mik­ro­or­ga­niz­ma­lar” için üreme or­ta­mı oluş­tu­rur ve bu da sağ­lı­ğı­mı­zı teh­dit eder.
Çö­zü­nen et hemen pi­şi­ril­me­li ve tek­rar don­du­rul­ma­ma­lı­dır.
Et­le­rin, “oda ısı­sın­da açık­ta bı­ra­kı­la­cak şe­kil­de değil”, yine buz­do­la­bı­nın alt böl­me­sin­de çö­zün­me­si sağ­lan­ma­lı­dır. Derin don­du­ru­cu­da sak­la­nan etin buz­do­la­bı­nın seb­ze­lik kıs­mı­nın üs­tü­ne ko­nu­la­rak çö­zün­me­si bek­le­ne­bi­lir. Etin çabuk çö­zün­me­si ama­cıy­la uy­gu­la­nan ka­lo­ri­fer, soba üze­rin­de çö­zün­me, oda sı­cak­lı­ğın­da bek­let­me gibi yön­tem­ler, insan sağ­lı­ğı açı­sın­dan teh­li­ke­li so­nuç­la­rı da be­ra­be­rin­de ge­tir­mek­te­dir.
Et ha­zır­la­ma­da kul­la­nı­lan kesme tah­ta­la­rın­da çiğ sebze ve mey­ve­le­ri doğ­ra­ma iş­le­mi ya­pıl­ma­ma­lı­dır.
Bay­ram­lar­da da ye­ter­li ve den­ge­li bes­len­me il­ke­le­ri­ne uygun mik­tar­da et tü­ke­tir­ken çe­şit­li­lik ya­rat­mak için, diğer besin grup­la­rı olan ‘süt (süt, yo­ğurt, ayran, pey­nir vb)grubu’, ‘ekmek (tahıl; ma­kar­na, bul­gur, pi­rinç ) grubu’, ‘sebze grubu’ ve ‘meyve grubu’ ile aynı öğün­de bir­lik­te tü­ket­me­ye özen gös­te­ril­me­li­dir.” Dedi.
(Haber İlknur Öncü)