Diş Ağrıları Önemsenmeli

Diş He­ki­mi Davut Gök­te­kin Ga­ze­te­mi­ze ver­di­ği rö­por­taj­da diş ağ­rı­la­rı­nın se­bep­le­ri­ni an­lat­tı. Gök­te­kin söz­le­ri­ne şöyle baş­la­dı: “Bir diş üç kat­man­dan olu­şur: Mine: Diş eti­nin üs­tün­de­ki sert dış diş ta­ba­ka­sı. Den­tin: Mine al­tın­da­ki biraz daha yu­mu­şak ta­ba­ka. (Canlı bir ya­pı­dır.
Yüzde 70’i mi­ne­ral tuz­la­rı; yüzde 20’si or­ga­nik madde ve yüzde 10’u da sudan olu­şur. Pulpa (Diş Özü): Bir dişin mer­ke­zin­de­ki si­nir­ler ve kan da­mar­la­rı. Den­tin, mi­ne­den pul­pa­ya giden yoğun şe­kil­de pa­ket­len­miş mik­ros­ko­bik tüp­ler­den ya­pıl­mış­tır. Den­tin ko­ru­yu­cu mine kap­la­ma­sı­nı kay­be­der­se; mik­rop­lar, tok­sin­ler ve sıcak, soğuk veya tatlı uya­rı­cı­lar gibi za­rar­lı mad­de­ler, den­tin tüp­le­rin­den ge­çe­bi­lir ve al­tın­da­ki canlı pulpa üze­rin­de za­rar­lı ve ağ­rı­lı bir etki ya­pa­bi­lir. Pulpa, ken­di­ni onar­ma­ya ve sa­vun­ma­ya ça­lı­şır­ken bu za­rar­lı uya­ran­la­ra il­ti­hap­la­na­rak (buna pul­pi­tis denir) yanıt verir. Pul­pi­tis, ço­ğun­luk­la diş çü­rük­le­ri ne­de­niy­le or­ta­ya çıkan di­şö­zü­nün (diş pul­pa­sı­nın) enf­la­mas­yo­nu­dur. İki tür pul­pi­tis var­dır.
Ter­si­ne çev­ri­le­bi­lir pul­pi­tis: Pul­pa­da­ki hasar geniş de­ğil­dir ve dişe uygun diş te­da­vi­si ya­pı­lır­sa iyi­leş­me po­tan­si­ye­li­ne sa­hip­tir. Geri dön­dü­rü­le­mez pul­pi­tis: Pul­pa­da­ki il­ti­hap­lan­ma ve hasar, pul­pa­nın hızlı diş te­da­vi­si ile bile ha­yat­ta kal­ma­sı için çok ge­niş­tir. Diş çü­rü­ğü pul­pi­ti­sin en yay­gın ne­de­ni­dir. Şe­ker­li yi­yecek ve içe­cek­ler ye­di­ği­miz­de ağ­zı­mız­da­ki bak­te­ri­ler şe­ke­ri tü­ke­tir ve asit sal­gı­lar.
Za­man­la asit, diş­le­ri­mi­zin mine ta­ba­ka­sın­da­ki bak­te­ri­le­rin ve tok­sin­le­ri­nin daha yu­mu­şak olan den­tin ta­ba­ka­sı­na gir­me­si­ne ve pul­pa­yı tah­riş etmek için için­den geç­me­si­ne izin veren bir de­li­ği çö­ze­bi­lir. Pul­pi­ti­sin bir yan et­ki­si de, pulpa için­de­ki si­nir­ler et­ra­fın­da­ki kan ba­sın­cı­nın art­ma­sı­dır. Geri dö­nü­şü ol­ma­yan pul­pi­tis du­rum­la­rın­da, dişin için­de­ki artan ba­sınç, dişe gi­re­bi­lecek kan mik­ta­rı­nı sı­nır­lar. Dişe ye­ter­li kan gir­mez­se, pulpa ok­si­jen ek­sik­li­ğin­den do­la­yı ağ­rı­lı bir şe­kil­de ölür. Diş çü­rü­me­si­nin yanı sıra, pul­pi­ti­sin diğer olası ne­den­le­ri ara­sın­da gev­şek, sız­dı­ran veya kayıp dol­gu­lar, sakız aşın­ma­sı, has­sas diş­le­re sahip olmak, pul­pa­nın ya­kı­nı­na bir diş dol­gu­su yer­leş­ti­ril­me­si yer alır.
Diş çü­rü­ğü, çoğu çocuk ve ye­tiş­kin için diş ağ­rı­sı­nın bi­rin­cil ne­de­ni­dir. Ağız­da ya­şa­yan bak­te­ri­ler, tü­ke­ti­len gı­da­lar­da­ki şeker ve ni­şas­ta üze­rin­de ge­li­şir. Bu bak­te­ri­ler, diş­le­ri­ni­zin yü­ze­yi­ne ya­pı­şan ya­pış­kan bir plak oluş­tu­rur.
Plak­ta bu­lu­nan bak­te­ri­ler ta­ra­fın­dan üre­ti­len asit­ler diş­le­rin (mine) dı­şın­da­ki sert, beyaz kap­la­ma­dan ge­çe­rek bir boş­luk oluş­tu­ra­bi­lir. Çü­rü­me­nin ilk be­lir­ti­si, tatlı, çok soğuk veya çok sıcak bir şey yen­di­ğin­de ağrı hissi ola­bi­lir. Bazen çürük diş üze­rin­de kah­ve­ren­gi veya beyaz bir nokta ola­rak gö­rü­nür. Öte yan­dan ağız­da­ki bak­te­ri­le­rin tü­mü­nün za­rar­lı ol­du­ğu söy­le­ne­mez. Ni­te­kim ağız­da­ki bak­te­ri­le­rin fay­da­lı olan­la­rı ağız içi den­ge­nin sağ­lan­ma­sın­da önem­li bir rol oynar. Özet­le, de­ği­şik tür­ler­de bak­te­ri­le­re ev sa­hip­li­ği eden ağız boş­lu­ğu­nun bak­te­ri den­ge­si de­ğiş­ti­ğin­de ağız içi has­ta­lık­lar or­ta­ya çık­mak­ta­dır. Diş ağ­rı­sı­na neden ola­bi­len diğer fak­tör­ler ara­sın­da şun­lar yer ala­bi­lir: Diş veya diş kö­kü­nün ani­den kı­rıl­ma­sı Bak­te­ri­yel bir en­fek­si­yon­dan do­la­yı mey­da­na gelen diş ap­se­si Bazen tek bir dişte veya diş­le­ri­niz­de soğuk ha­va­ya, sı­vı­la­ra ve be­lir­li yi­ye­cek­le­re maruz kal­dı­ğın­da ra­hat­sız­lık his­se­de­bi­lir­si­niz.
Bu durum diş­le­ri­ni­zin soğuk hava gibi bir veya daha fazla uya­ra­na bağlı bir has­sa­si­yet ge­liş­tir­miş ola­bi­le­ce­ği an­la­mı­na gelir. Diş has­sa­si­ye­ti, hem mi­ne­nin (di­şi­ni­zin sert dış ta­ba­ka­sı) hem de se­men­tin (diş kö­kü­nü kap­la­yan doku) al­tın­da yatan doku olan açık­ta kalan den­tin­den ge­li­şir. Sinüs en­fek­si­yo­nu­nun diş­ler­de ağrı yap­ma­sı Dişte olu­şan çat­lak ya da kırık bir diş Bruk­sizm (diş gı­cır­dat­ma): Diş­le­ri­ni­zi gece veya gün­düz gı­cır­da­tır­sa­nız, bu diş­le­rin has­sas orta kat­man­la­rı­nı açığa çı­ka­ra­rak za­man­la diş­le­rin yıp­ran­ma­sı­na neden olur ve çev­re­de­ki des­tek ya­pı­la­rı­nı da zor­la­ya­bi­lir.
Yan­lış hi­za­lan­mış diş­ler: Diş­le­ri­niz çar­pık­sa veya düz­gün hi­za­lan­ma­mış­sa, bu durum ağız­da den­ge­siz ba­sın­ca neden ola­bi­lir. Sonuç ola­rak diş­ler­de­ki çar­pık­lık için or­to­don­tik te­da­vi ge­re­kir. Diş kö­kün­de veya diş et­le­rin­de mey­da­na gelen il­ti­hap­lan­ma, Diş dol­gu­sun­da olu­şan hasar, Diş çe­kil­me­si 20’lik diş­le­rin zo­run­lu ola­rak çe­kil­me­si. Yir­mi­lik diş­ler ağ­rı­ya neden ola­bi­lir. Yir­mi­lik diş­ler, azı diş­le­ri çık­tık­ça, sür­mek­te olan taç çev­re­sin­de­ki diş etin­de il­ti­hap­lan­ma sık­lık­la mey­da­na gelir. Bu durum daha sonra diş eti en­fek­si­yo­nu­na yol aça­bi­lir. Ağrı ge­nel­lik­le alt üçün­cü azı di­şin­de mey­da­na gelir ve çene ve ku­la­ğa uza­na­bi­lir. Et­ki­le­nen böl­ge­de çene tam ola­rak ka­pa­na­ma­dı­ğı için şiş­lik ola­bi­lir.
Şid­det­li va­ka­lar­da bo­ğaz­da ve ağız ta­ba­nın­da olu­şan ağrı yut­ma­yı zor­laş­tı­ra­bi­lir. Tem­po­ro­man­di­bu­lar eklem bo­zuk­luk­la­rı çene ek­le­mi­niz­de ağrı ola­rak sı­nıf­lan­dı­rı­lır; ancak diş­le­ri­ni­zi de et­ki­le­ye­rek ağ­rı­ya yol aça­bi­lir. Çok na­di­ren, sub­man­di­bu­ler boş­luk en­fek­si­yo­nu diş ve çene ağ­rı­sı­na neden ola­bi­lir. Çok na­di­ren, ka­ver­nöz sinüs trom­bo­zu adı ve­ri­len bir durum: Ka­fa­ta­sı­nın ta­ba­nın­da bu­lu­nan ka­ver­nöz si­nüs­te bir pıhtı olu­şur ve te­da­vi edil­me­miş yüz, sinüs, kulak veya diş en­fek­si­yo­nun­da ge­li­şe­bi­lir.
:Diş ağ­rı­sı­nın en çok gö­rü­len be­lir­ti­si, zonk­la­yan ve sü­rek­li ola­bi­len dişte his­se­di­len ağ­rı­dır ancak bazı du­rum­lar­da diş ağ­rı­sı dişe baskı uy­gu­lan­dı­ğın­da gö­rü­lür.
Diş ağ­rı­sı bir­lik­te yük­sek ateş, kır­mı­zı renk­li diş et­le­ri, ağız­da hoş ol­ma­yan veya tuzlu tat, akın­tı gibi en­fek­si­yon be­lir­ti­le­ri nefes alma veya yutma güç­lü­ğün­de vakit kay­be­dil­me­den dok­to­ra baş­vu­rul­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.
diyerek röportajını noktaladı
(İlknur Öncü)