Çocuklarınızın Beslenmesine Dikkat Edin

Okul çağı bü­yü­me ve ge­liş­me­nin hızlı ol­du­ğu, ço­cuk­la­rın ev dı­şı­na ar­ka­daş­la­rıy­la yemek ye­me­ye baş­la­dık­la­rı, yaşam boyu sü­re­bi­lecek bes­len­me alış­kan­lık­la­rı­nın büyük öl­çü­de oluş­tu­ğu bir dö­nem­dir. Ço­cuk­luk ça­ğın­da ka­za­nı­lan sağ­lık­lı bes­len­me alış­kan­lık­la­rı ha­ya­tın son­ra­ki dö­nem­le­ri­ni et­ki­le­ye­rek ile­ri­de or­ta­ya çı­ka­bi­lecek bes­len­me so­run­la­rı­nı ön­le­me­de temel çözüm yo­lu­nu oluş­tur­mak­ta­dır. Çünkü sağ­lık­lı bes­len­me ço­cu­ğun be­den­sel, sos­yal, duy­gu­sal ge­liş­me­si ve dav­ra­nış­la­rı üze­rin­de önem­li bir rol oy­na­mak­ta­dır.Bes­len­me ve Diyet Uz­ma­nı Sü­mey­ye Ayaz ko­nuy­la il­gi­li şun­la­rı söy­le­di:
“Okul ço­cuk­la­rı­nın den­ge­siz, ye­ter­siz veya aşırı bes­len­me­si so­nu­cun­da; bü­yü­me ve ge­liş­me geri kalır, bu ge­ri­lik bü­yü­me dö­ne­mi bi­tin­ce­ye kadar te­la­fi edil­mez­se eriş­kin­li­ğe yan­sır ve bu ço­cuk­lar boyca kısa, zayıf ve güç­süz birer ye­tiş­kin olur­lar. Buna ek ola­rak en­fek­si­yon has­ta­lık­la­rı sık ve ağır sey­re­der, özel­lik­le kız ço­cuk­la­rın­da menst­rü­as­yo­nun da et­ki­siy­le demir ye­ter­siz­li­ği ane­mi­si­ne sık rast­la­nır, er­gen­lik dö­ne­min­de kal­si­yu­mun ye­ter­siz tü­ke­ti­mi ile­ri­ki yaş­lar­da os­te­opo­roz riski oluş­tur­mak­ta­dır. Aşırı ve den­ge­siz bes­len­me so­nu­cun­da şiş­man­lık ile­ri­ki yaş­la­ra yan­sır ve yük­sek tan­si­yon, kan yağ­la­rın­da artış, kalp damar has­ta­lık­la­rı, şeker has­ta­lı­ğı gibi kro­nik has­ta­lık­la­ra zemin ha­zır­lar
Den­ge­siz Ve Ye­ter­siz Bes­len­me Dik­kat Kay­bı­na Yol Açı­yor!
Ya­pı­lan ça­lış­ma­lar­da, ye­ter­siz ve den­ge­siz bes­le­nen öğ­ren­ci­le­ri­nin dik­kat sü­re­le­ri­nin kı­sal­dı­ğı, al­gı­la­ma­la­rı­nın azal­dı­ğı, öğ­ren­me­de güç­lük ve dav­ra­nış bo­zuk­luk­la­rı çek­tik­le­ri, okul de­vam­sız­lık sü­re­le­ri­nin uza­dı­ğı ve okul ba­şa­rı­la­rı­nın düşük ol­du­ğu or­ta­ya kon­muş­tur. Aile­ler ço­cuk­la­rı­nın yal­nız­ca okul ba­şa­rı­la­rıy­la değil on­la­rın bü­yü­me ve ge­liş­me­le­ri­ni iz­le­me ve sağ­lık­lı bes­len­me dav­ra­nış­la­rı ge­liş­tir­me­le­riy­le de ya­kın­dan il­gi­len­me­li ve kendi bes­len­me alış­kan­lık­la­rıy­la da örnek ol­ma­lı­dır­lar. Okul ça­ğın­da çocuk okul­da ve­ri­len bir bes­len­me hiz­me­ti yoksa ge­nel­lik­le öğle ye­mek­le­ri­ni ev dı­şın­da yemek zo­run­da­dır. Okul­da yemek yeme dav­ra­nı­şı ar­ka­daş­la­rın­dan et­ki­le­ne­bil­mek­te­dir. Okul­da yemek çık­mı­yor­sa, kan­tin­de karın do­yur­mak zo­run­da kalan veya bunu ter­cih eden ço­cuk­lar­da yan­lış bes­len­me alış­kan­lık­la­rı ge­liş­mek­te­dir.

Ya­pı­lan bir­çok ça­lış­ma­da, son za­man­lar­da çocuk ve ado­le­san­lar başta olmak üzere her yaş gru­bun­da abur cubur be­sin­le­rin tü­ke­ti­mi­nin art­tı­ğı be­lir­til­miş­tir. Ço­cuk­la­rın ener­ji alım­la­rı­nın bir kısmı abur cubur be­sin­ler­den ge­lir­ken, bu tür be­sin­ler daha çok öğle vak­tin­de tü­ke­til­mek­te­dir. Gazlı içecek, meş­ru­bat gibi içe­cek­ler, pa­ta­tes kı­zart­ma­sı, cips, şe­ker­le­me ve don­dur­ma ço­cuk­lar ta­ra­fın­dan en çok tü­ke­ti­len abur cubur be­sin­ler­dir. Bu be­sin­le­rin tü­ke­ti­mi­ni azalt­mak için iyi plan­lan­mış bir bes­len­me eği­ti­mi prog­ra­mı ile bir­lik­te uy­gu­la­ma­da da okul içe­ri­sin­de sa­tı­şa su­nu­lan gıda mad­de­le­ri­nin bes­len­me ih­ti­yaç­la­rı­nı kar­şı­la­yı­cı ve sağ­lık­lı bes­len­me alış­kan­lık­la­rı­nın ka­za­nıl­ma­sı­na temel teş­kil edici ni­te­lik­te ol­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Okul­da bes­len­me hiz­me­ti ve­ril­mi­yor­sa ço­cu­ğa mut­la­ka bes­len­me çan­ta­sı ha­zır­lan­ma­lı­dır.
Sağ­lık­lı Bes­len­me Çan­ta­sı
Okula gö­tü­rü­len bes­len­me çan­ta­sı­nın dört besin gru­bun­da bu­lu­nan be­sin­ler­den se­çi­le­rek ha­zır­lan­ma­sı ye­ter­li ve den­ge­li bes­len­me­nin sağ­lan­ma­sı için önem­li­dir. Bes­len­me çan­ta­sın­da kolay ta­şı­na­bi­lecek kuru gı­da­lar, ya­nın­da içecek en uygun se­çim­dir. Ye­ter­li ve den­ge­li bes­len­me­yi sağ­la­yan bir sand­viç­te haş­lan­mış yu­mur­ta, pey­nir, ız­ga­ra köfte, haş­lan­mış et-ta­vuk grubu be­sin­le­rin­den se­çi­len her­han­gi bir besin ya­nın­da mev­si­me uygun, iyi yı­kan­mış, taze sebze ve mey­ve­ler bu­lun­ma­lı­dır. Bun­la­rın ya­nın­da bes­len­me çan­ta­sın­da fın­dık veya ceviz bu­lun­ma­sı da ço­cu­ğun bes­len­me­si­ni ener­ji, pro­te­in ve mi­ne­ral­ler açı­sın­dan des­tek­ler. İçecek ola­rak ise okul kan­ti­nin­den alı­na­cak olan ayran veya sütün ter­cih edil­me­si sağ­lık­lı bir seçim ola­cak­tır. Bes­len­me son­ra­dan ka­za­nı­lan bir dav­ra­nış bi­çi­mi­dir ve anne kar­nın­da baş­la­yan bir süreç olup ilk alış­kan­lık­lar aile­nin bes­len­me mo­de­li­ne göre şe­kil­len­mek­te­dir.
Ailecek Sağ­lık­lı Bes­le­nin
Ço­cu­ğu ayır­mak ye­ri­ne siz de yan­lış bes­len­me alış­kan­lık­la­rı­nız­dan arı­nıp bir­lik­te sağ­lık­lı bes­len­me alış­kan­lı­ğı ka­za­nın. Bes­len­me eği­ti­mi ne kadar erken baş­lar­sa ço­cu­ğun ge­li­şi­mi, zeka dü­ze­yi ve ba­ğı­şık­lık sis­te­mi de o denli güç­le­nir. Aile ola­rak; Öğün­le­ri­ni­zi be­ra­ber yapın ve ço­cu­ğu­nu­za sağ­lık­lı bes­len­me ko­nu­sun­da örnek olun, Kah­val­tı­nın öne­mi­ni ço­cu­ğun kav­ra­ma­sı­nı sağ­la­ya­rak kah­val­tı yapma alış­kan­lı­ğı ka­zan­dı­rın, Mut­fa­ğı­nı­zı meyve, sebze, tam ta­hıl­lı be­sin­ler ve diğer sağ­lık­lı se­çim­ler­le dol­du­run. Abur cu­bur­la­rı evi­niz­den uzak tutun, Dı­şar­da hazır yemek ye­ri­ne ye­mek­le­ri­ni­zi evde ha­zır­la­yıp, tü­ke­tin ve por­si­yon öl­çü­le­ri­ne dik­kat edin, Ço­cu­ğu­nu­zun boy-ki­lo ge­li­şi­mi­ni takip edin, Ço­cu­ğu­nu­zu gün­lük fi­zik­sel ak­ti­vi­te­ye teş­vik edin. Bu onun sos­yal­leş­me­si­ni, çev­re­siy­le ile­ti­şim ka­bi­li­ye­ti­nin iyi­leş­me­si­ni de sağ­la­ya­cak­tır, Te­le­viz­yon, bil­gi­sa­yar v.b. şey­le­re ay­rı­lan sü­re­yi sı­nır­lan­dı­rın. Ço­cu­ğu­nu­zun ha­re­ket­siz kal­ma­sı­na engel olun.
Öğ­ret­me­nin Rolü
Ço­cuk­la­rın anne ba­ba­dan sonra en çok örnek al­dık­la­rı ki­şi­ler öğ­ret­men­le­ri­dir. Öğ­ren­ci­le­re temel bes­len­me bil­gi­le­ri­nin ve­ril­me­si, öğ­re­ni­len bil­gi­le­rin dav­ra­nı­şa dö­nüş­tü­rül­me­si, yan­lış bes­len­me alış­kan­lık­la­rı­na za­ma­nın­da mü­da­ha­le edil­me­si ve bes­len­me dav­ra­nış­la­rı ile örnek olma ko­nu­sun­da öğ­ret­men­le­re de önem­li so­rum­lu­luk­lar düş­mek­te­dir. Öğ­ret­men­ler; Öğ­ren­ci­ler ile bir­lik­te ye­ter­li ve den­ge­li bes­len­me ko­nu­sun­da çe­şit­li et­kin­lik­ler (bilgi ya­rış­ma­sı, sınıf ga­ze­te­si, bes­len­me kö­şe­si vb.) dü­zen­le­me­li ve bu ko­nu­nun öğ­ren­ci­ler ara­sın­da tar­tı­şıl­ma­sı­na zemin ha­zır­la­ma­lı­dır­lar. Öğ­ren­ci­le­rin kah­val­tı yapıp, yap­ma­dık­la­rı­nı sor­gu­la­ma­lı ve dı­şa­rı­da açık­ta sa­tı­lan yi­ye­cek­le­ri tü­ket­me­me­le­ri ko­nu­sun­da sık sık uya­rı­da bu­lun­ma­lı­dır­lar. Ço­cuk­la­rın bes­len­me çan­ta­sı içe­rik­le­ri­ni sık­lık­la kont­rol et­me­li­dir­ler. Bes­len­me sa­at­le­rin­de; pa­ta­tes kı­zart­ma­sı, çi­ko­la­ta, gibi yi­ye­cek­ler ye­ri­ne, pey­nir, yu­mur­ta, taze sebze ve meyve gibi be­sin­ler, gazlı ve diğer hazır içe­cek­ler ye­ri­ne süt, ayran, taze sı­kıl­mış meyve su­yu­nun ter­cih edil­me­si ko­nu­sun­da ço­cuk­la­rı uyar­ma­lı ve bu ko­nu­da ve­li­ler ile iş­bir­li­ği yap­ma­lı­dır­lar. Öğ­ren­ci­le­rin boy ve ağır­lık ar­tış­la­rı­nı takip et­me­li ve de­ğer­len­dir­me­li­dir­ler. Ye­ter­li ve den­ge­li bes­len­me ko­nu­sun­da örnek dav­ra­nış gös­ter­me­li, örnek dav­ra­nış­lar­da bu­lu­nan öğ­ren­ci­le­ri­ni ödül­len­dir­me­li­dir­ler.” Di­ye­rek ko­nuş­ma­sı­nı nok­ta­la­dı.