Bolluk ve bereketin simgesi aşure kazanları Kırşehir’de kaynamaya başladı. Buğday, nohut, fasulye, incir, tarçın ve şeker gibi 40’a yakın malzemeyle hazırlanan, bolluk ve bereketin simgesi aşure, lezzetini odun ateşinden, bereketini dualardan alarak muharrem ayında sofraları tatlandırıyor.
İnanca göre Hz. Nuh’un tufan sonrası karaya bastığında elinde kalan son malzemelerle yaptığı aş olan, bolluk ve bereketin simgesi aşure, muharrem ayında damakları tatlandırmaya devam ediyor.
Muharrem ayında pişirilip ikram edildiğinde birlik, beraberlik, bolluk ve bereket yayan aşurenin yapımı için Kırşehir’de hemen hemen her evde kaynamaya başladı. Bolluk ve bereketin simgesi olduğu gibi sağlık açısından da oldukça faydalı.
Çeşit Çeşit besinin karıştırılması ile hazırlanan aşurenin faydaları da saymakla bitmiyor. Aşure içindeki kurubaklagiller ve tahıllar sayesinde bolca bitkisel protein içerir, temel amino asitler için mükemmel kaynak olmakla birlikte kolesterol barındırmaz.
Türk halk geleneğinde önemli bir yeri olan aşure, yüz yıllardır muharrem ayı içinde yapılarak komşulara ve akrabalara dağıtılıyor. İçeriğindeki zengin besinlerle sağlık için de oldukça faydalı olan aşure, Muharrem ayından buyana Kırşehir’de yapılmaya başlanıyor.
Muharrem ayının simgesi, beraberlik, bolluk ve bereket yayan aşure, tencerelerde kaynamaya başladı. Buğday, nohut, fasulye, incir, nar, elma, üzüm, tarçın ve şeker gibi malzemelerden oluşan aşurenin yapımı yörelere göre farklılık gösterebiliyor. Kimileri gelenekleri gereği bal, kimileri malzemenin çeşitliliğini arttırmak için elma ve portakal kabuğu kullanıyor.
AŞURE KAÇ MALZEMEYLE OLMALI?
Kırşehirli hanımlar aşure yapımı hakkında bilgiler verdi. Geleneksel tarife göre aşure, tahıl, baklagiller, meyve ve tohumlardan oluşan 41 çeşit malzeme içermeli. Bazı kişiler, “12 İmam”ı simgelemesi açısından aşureye 12 çeşit malzeme katar.
En önemli malzemesi buğday olan aşurenin malzemeleri bölgelere, bazen de kişisel zevklere göre değişiklik gösteriyor. Beyaz fasulye, nohut, kuru bakla ve kuru börülce de konuyor. Bazıları buğday yerine pirinç, şeker yerine pekmez kullanıyor, sakız, anason katanlar bile var. Üzeri kavrulmuş susam, badem, fındık, ceviz, kuş üzümü, nar ve karanfil taneleriyle süslenen bu nefis tatlı, bölgeden bölgeye, hatta aileden aileye farklılık gösteriyor. 41 çeşit malzemenin teminindeki zorluk nedeniyle daha az malzemeyle de yapılabiliyor. Bu durumda tüm besinlerin özü olduklarına inanıldığı için bir tutam tuz, biraz bal ve bir miktar sütün bütün eksikleri tamamladığına inanılıyor.
Aslında aşure tarifinde standart bir malzeme listesi yoktur. Belli başlı bakliyatlar ve kuruyemişlerle çoğu taze ve kuru meyveler aşure yapılışında kullanılabilir. Yeter ki aşure malzemelerini seçerken kaliteli ve taze olmalarına özen gösterin.
Aşure ayının denk geldiği mevsime göre; nar, portakal, erik, üzüm gibi meyveleri katmak mümkün.
Buğday, kuru fasulye, nohut, bulgur, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, kuru üzüm, şeker, karanfil ve su ile pişirip; üzerini de fındık, ceviz, nar ve tarçın ile süsleyebilirsiniz.
AŞURE NASIL HAZIRLANIR
Tüm bakliyatları hazır haşlanmış olarak temin etmektense evde bir gün önceden suda bekleterek kendiniz hazırlayın.
Suda beklettiğiniz bakliyatları mutlaka süzmeli, her birini ayrı tencerelerde içme suyu kalitesine sahip su ile orta ateşte kaynatmalısınız.
Kuru fasulye ve nohudun haşlama suyunu iyi süzerseniz aşureniz daha sonradan midenizi rahatsız etmez.
Tüm malzemeler tek bir tencerede birleştirileceği için en büyük boy tencerenizi seçmelisiniz.
Aşureye kıvamını verecek en önemli malzeme buğday olduğundan tencerede ilk buğday kaynatılmaya başlanmalıdır.
Kuru incir ve üzümü kısa süre haşlayıp renkli sularını süzdükten sonra aşureye eklemelisiniz.
Daha sonradan aşırı katılaşmaması için aşure kıvamını pişirirken çok koyu tutmamalısınız.
Lezzet vermesi için kullanacağınız gül suyunun doğal olanlarını tercih etmenizi öneririz.
Pişirme sırasında kabuk tarçın eklediyseniz aşureyi ateşten alınca hemen çıkarmalısınız.
Aşure renginin koyulaşmaması için cevizi aşurenin içerisine değil üzerine serpmelisiniz.
Şeker kullanmak istemeyenler için de bir önerimiz var: Şeker yerine pekmez ya da bal kullanmanın aşureyi ne kadar hafifleştirdiğine inanamayacaksınız.
AŞURENİN FAYDALARI SAYMAKLA BİTMİYOR
Kırşehirli Uzmanlar, her yıl Muharrem ayında yapılan aşurenin çocuklar ve enerji ihtiyacı olanlar için önemli bir besin kaynağı olduğunu söyledi.
Uzmanlar, Muharrem ayında zengin malzemelerle yapılan aşurenin sağlık için çok faydalı bir tatlı olduğunu belirtti.
Aşurenin içinde bulunan vitaminler, mineraller ve protein nedeniyle özellikle çocuklar ve enerjiye ihtiyacı olan kişiler için önemli bir besin kaynağı olduğunu, yılda sadece bir ay değil, daha sık yapılarak dengeli bir şekilde tüketilmesi gerektiğini vurgulayan uzmanlar, içeriğinde ortalama 15 çeşit tahıl, kuru ve yaş meyve, kurubaklagil, yağlı tohum çeşitleri içeren aşurenin bu çeşitliliği sayesinde vitamin ve mineral deposu olduğunu söyledi.
ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNDE ÖNEMLİ
Aşure hem yüksek enerjisiyle hem de vitamin-mineral yoğunluğu ve çeşitliliğiyle çocuklarda zeka gelişimi artırıyor ve gelişimine destek oluyor.
Özellikle çocukların gelişim döneminde fazla miktarda enerji tükettiğine dikkat çeken uzmanlar, bu eksikliğin giderilmesi konusunda yüksek enerji içeren ve içinde tahıl ve şeker olduğu için fazla miktarda kalori olan aşurenin, çocukların gelişiminde önemli bir yere sahip olduğunu ifade etti. Uzmanlar, aşurenin enerjiye ihtiyacı olan çocuklar, gelişme dönemindeki ve günlük enerji ihtiyacı yüksek kişiler için çok iyi ve dengeli bir enerji kaynağı olduğunu belirterek, “Çoğumuzun severek yediği aşure pek çok hastalığın da önleyicisi konumunda” ifadesini kullandı.
1 kase aşurede 400 kcal kalori bulunduğunu belirten uzmanlar, diyet yapan ve kilo almaya eğimli kişiler için yarım kase tüketilmesinin faydalı olacağını kaydetti.
Aşure yapılırken şeker yerine bal veya pekmez konularak yapılırsa kalorisi azaltılmış olur.
Bol posa içerir, baklagil, incir, kuru kayısı gibi barsak hareketlerini hızlandıran besinler bulunduğu için kabızlık, hazımsızlık gibi problemlere iyi gelir.
Hayvansal yağ- kolesterol içermez; tamamen tahıl, kurubaklagil ve meyveden hazırlandığı için hiçbir şekilde hayvansal yağ-kolesterol içermez. İçeriğine katılan tüm besleyici malzemeler sayesinde aşurede B2, B1, C, A vitamininin yanı sıra bol miktarda demir, çinko, fosfor, kalsiyum ve sodyum vardır. İçinde fındık, ceviz gibi yağlı tohumlar bulunur. Fındık, ceviz Q-3 başta olmak üzere demir, kalsiyum, E vitamini ve B grubu vitaminleri içerir. Bu yüzden özellikle kalp hastalıklarına yararlı besin öğeleri içerir.
Bitkisel protein içerir; nohut, kuru fasulye, bakla, fındık gibi. Bitkisel protein çocuklar ve yaşlılar için önemlidir. C vitamini içerir. İçeriğinde incir, kayısı, nar ve portakal gibi meyveler olduğu için bol C vitamini ve posa içerir. Zihin yorgunluğuna, kalp hastalıklarına, cilt lekelerine iyi gelmekte ve anne sütünü artırmaya da yardımcı olmaktadır.
SADECE MUHARREM AYINDA DEĞİL, HER ZAMAN TÜKETİLMELİ
Aşure, aynı zamanda bir şifa kaynağı ve pek çok hastalığın önleyicisi. Bitkisel protein açısından zengin olan ve yüksek lif içeren aşurenin bağışıklık sisteminden kalp ve damar sağlığına dek birçok faydası bulunuyor.
Neredeyse tüm bitkisel besin gruplarını içeren aşure vitamin, mineral yoğunluğu ve antioksidan kapasitesi yüksek bir tatlı. Meyvelerden antioksidan etki gösteren A C, E vitaminlerini, buğday ve yarma gibi tahıllardan B grubu vitaminleri ve çinko, demir gibi mineralleri, yağlı tohumlardan ise E vitamini ve anti inflamatuar etki gösteren omega 3 yağ asitlerini içeriyor. Özellikle içinde bulunduğumuz sonbahar aylarında sıkça rastlanan gribal enfeksiyonlara karşı bağışıklık sistemini güçlendiriyor ve vücut direncini arttırıyor.
Emziren annelerin dengeli ve sağlıklı beslenmeleri süt kalitesini artırıyor. Aşure, emziren annelere süt artırmada yardımcı olacak bir besin kaynağıdır.
Buğday yarma gibi tahıllar ve ceviz, fındık, Antep fıstığı gibi yağlı tohumlar, kuru incir posa açısından oldukça zengin besinler… Aşure içerdiği çözünmez posa ile bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlıktan korunmayı sağlıyor ve bağırsak kanserlerine yakalanma riskini de düşürüyor.
B grubu vitaminleri yeterli düzeyde almak ve omega 3 yağ asitlerinden yararlanmak depresyon riskini azaltıyor. B grubu vitaminlerinin birçoğunu içerdiği kuru baklagiller, buğday ve kuruyemişlerle sağlayan aşure pozitif ruh haline de katkı sağlıyor.
Aşure, sadece Muharrem ayında değil, her mevsim, her ay tüketilmeli.
(Haber Cemre Bayram)
