Hepimiz Nasrettin Hoca fıkraları ile büyüdük. Onun güldürürken düşündüren, her kıssadan bir hisse çıkaran fıkralarını bilmeyen ve onun adını duymayan yoktur. Ahi Evran-ı Veli ise bu topraklarda yaşamış, günümüze kadar gelen esnaflık ilkeleri ile de varlığını sürdürmektedir. Bir arkadaşım bana; “Ahi Evran-ı Veli’nin Nasrettin Hoca olduğunu biliyor muydun?” diye sorunca şaşkınlığımı gizleyemedim. Anlattıkları ve açıkladıkları kaynaklar çok sağlam geldi bana. Bunun üzerine her ikisi hakkında da araştırma yapma gereğini duydum. Ortaya ilginç bilgiler çıktı. Yerimizin yetersizliği ve yazımızın konusu çok fazla bilgiyi ve kaynakları içerdiğinden kısaca edindiklerimi buraya aktarmak istedim. Nasrettin Hoca 1208 yılında Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinin Hortu Köyü’nde doğmuş. Babası imam olduğu için o da imamlık yapmış. Konya’nın Akşehir ilçesine göçüp 1284 yılında orada ölmüş. Mezarı da Akşehir’dedir. Bazı kaynaklar Hoca’nın 2 kez evlendiğini ve 2 oğlu ile 1 kızının olduğunu yazmaktadır. Hasrettin Hoca, efsaneleşmiş bir halk filozofudur. Her sözünde bir hikmet (bilgelik) vardır. Türk milletinin mizah anlayışının ve zekasının sembolüdür. Fıkra sayısının 00’ün üzerinde olduğu söylenmektedir. Kadılık ve medrese hocalığı görevlerinden dolayı kendisine Nasuriddin Hoca adı verilmiş, bu ada sonradan Nasrettin Hoca biçimini almıştır. Nasrettin Hoca Ortaçağ döneminde Akşehir ve Konya’da Selçuklu ya da Osmanlı Devleti döneminde var olduğuna inanılan bir mizah figürüdür. Gelelim Ahi Evran-ı Veli’ye… Ahi Evran-ı Veli, 1171 yılında İran’ın Hoy Kasabasında doğmuştur. Asıl adı Mahmut’tur. Babasının adından ve doğum yerinden dolayı Mahmut Bin Ahmet El- Hayi (Hoylu Ahmet’in oğlu Mahmut) denmiştir. Lakabı Nasuriddin’dir. (Dinin yardımcısı anlamına gelir.) Tasavvuf yolunda yüksek makam sahibi bir veli (imanlı kullarının dostu, sıkıntılarını gideren kişi) olmuştur. Ahi Evran, Anadolu’ya geldikten sonra Kayseri’de deri işleme atölyesi (debbağ) kurmuş ve Moğollara karşı Kayseri’yi savunan Ahileri örgütlemiştir. Buradan Denizli’ye ve Konya’ya giden Ahi Evran daha sonra Kırşehir’e yerleşmiş ve ölünceye kadar burada kalmıştır. Ahi Evran, 32 çeşit esnafı örgütlemiş, Ahilik örgütünün merkezi Kırşehir olduğu için bütün esnaflar buradan icazetname (izin) almışlardır. Bu erdemli bilgin ve mutasavvıf (Allah’a ve ilahi hikmetlere ulaşmaya çalışan kimse) Ahi Evran-ı Veli Moğollara karşı savaşırken, 93 yaşında şehit edilmiştir. (1261 yılı) Türbesi Kırşehir’de kendi adı ile anılan caminin avlusunda bulunmaktadır. Nasrettin Hoca’nın ve Ahi Evran-ı Veli’nin bu kısa yaşam öykülerinden sonra gelelim, “Ahi Evran-ı Veli’nin Nasrettin Hoca” olduğu iddiasına… Ancak yerimiz kısıtlı olduğu için bu iddiayı gelecek yazımda ele alacağım…
