AHİ EVRAN-I VELİ NASRETTİN HOCA MI? (2)
Bundan önceki yazımda kısaca Ahi Evran-ı Veli ve Nasrettin Hoca hakkında kısa bilgiler veriştim. Şimdi gelelim, “Ahi Evran-ı Veli, Nasrettin Hoca mı?” iddiasına…
Bu konuda Ahilik üzerine derin araştırmalar yapan Ortaçağ Profesörü Dr. Mikail Bayram, Anadolu Selçukluları döneminde Moğol saldırılarıyla Anadolu’nun sarsıldığı günlerde yaşaya Ahi Evran’ın Türk ulusunun belleğinde farklı konularda farklı izler bırakan çok yönlü bir kişi olduğunu belirtmektedir.
Konuyu uzatmadan bir özet yaparsak Prof. Dr. Mikail Bayram yıllar süren araştırmaları sırasında ünü Türkiye sınırlarını aşan mizahçı Nasrettin Hoca ile Ahi Evran arasında büyük benzerlikler olduğunu saptamıştır.
Şimdi bunları Bayram’ın iddiaları olarak buraya almak istiyorum:
“Ahi Evran Anadolu Türkmenleri tarafından “Hoca Nasrettin” adıyla anılmaktadır. Öte yandan Ahi Evran’ın gerçek adı “Mahmut Nasrettin”dir. Gerçek Nasrettin Hoca, yani Ahi Evran-ı Veli, 4 Nisan 1261 yılında Moğollar tarafından şehit edildi. Bu saldırıdan kurtulan öğrencileri Akşehir, Ilgın ve Afyon yöresine kaçarak oralara yerleştiler. Öğrencileri Akşehir’de Hoca Nasrettin’e bir makam kurdular. O da bugünkü Nasrettin Hoca türbesidir. Bu Anadolu’da çok rastlanan bir olaydır. Yunus Emre’nin 10 ayrı mezarının olması bunun en güzel örneğidir. Hoca’nın esnaf ve sanatkarlar arasında mesleki adı olan Ahi Evran Türkmenler arasında ise felsefi adı olan “Hace Nasrettin” ile bilinmektedir. Çünkü Hoca’nın esprili fıkralarının birçoğu mantık ve felsefe temeline dayanmaktadır.
O dönemde esnaf Türklerinin ünlü düşünürü Ahi Evran, Türkmenlerin ise Hoca Nasrettin olarak bilinmesinin nedeni, iki ayrı yaşam tarzı olan grubun aynı kişiyi farklı yönleri ile tanımasıdır.”
Prof. Dr. Mikail Bayram, “Tarihin ışığında Nasrettin Hoca ve Ahi Evran” adlı kitabında bu konuyu ayrıntıları ile açıklamaktadır. Ancak orada işin siyasi boyutları da vardır ve şaşılacak derecede Mevlana ile Ahi Evran’ın sert mücadelesinden ve Hoca Nasrettin düşmanlığından söz edilmektedir. Ortaya konulan tarihsel belgeler insanın kafasını fazlasıyla karıştırmaktadır. Tüm olayların tarihçiler tarafından araştırılıp gerçeğin gün ışığına çıkarılmasını dilerken, bir başka yazımda belki bu konuyu yeniden ele alabilirim.
