Ayaz: Me­ta­bo­liz­ma­yı
Hız­lan­dır­ma­nın Altın Ku­ral­la­rı

Sağ­lık­lı ve uzun bir hayat sür­mek için vü­cu­du ayak­ta tutan me­ta­bo­liz­ma­nı­zı iyi ta­nı­mak ve onu doğru yö­net­mek önem­li­dir.
Yaşam ka­li­te­ni­zi ar­tı­ra­rak sağ­lık­lı bir şe­kil­de hayat sür­dür­me­niz ve sağ­lık­lı yaş­lan­ma­nız için gün­lük ya­şa­mı­nız­da dik­kat et­me­niz ge­re­ken bazı nok­ta­lar var diyen Uzman Di­ye­tis­yen Sü­mey­ye Ayaz konu hak­kın­da öne­ri­ler­de bu­lun­du. Ayaz ;
İyi ya­şa­ma dair pra­tik uy­gu­la­na­bi­lecek altın ku­ral­lar be­de­ni­mi­zi can­lan­dı­rı­yor, duy­gu­la­rı­mı­zın sü­rek­li po­zi­tif kal­ma­sı­nı sağ­lı­yor ve beyin sağ­lı­ğı­nı güç­len­di­ri­yor.
İnsan vü­cu­dun­da doğal ola­rak bu­lu­nan ve uy­ku-uya­nık­lık dön­gü­sü­nü dü­zen­le­yen bir hor­mon olan me­la­to­nin, uyur­ken has­ta­lık­lar­la sa­vaş­ma­ya yar­dım­cı ola­bi­lir.
Akşam ve ka­ran­lık or­tam­da me­la­to­nin dü­zey­le­ri yük­se­lir bu da uy­ku­ya geç­me­ni­zi sağ­lar. Sa­ba­ha doğru me­la­to­nin dü­zey­le­ri düşer ve uyan­ma­nı­zı sağ­lar.
Sağ­lık­lı bir yaşam için iyi uyku çek­me­niz, ha­fı­za­nı­zı güç­len­di­rir­ken kon­sant­ras­yo­nu­nu­zun yük­sel­me­si­ne yar­dım­cı olur. İyi uyku günde en az yedi en fazla 10 saat ola­rak ta­nım­la­nı­yor.
Ba­ğır­sak­la­rı­mız vü­cu­du­muz­da­ki len­fo­id do­ku­dan olu­şan duygu du­ru­mun­dan me­ta­bo­liz­ma­ya kadar kont­rol­de ol­ma­yı sağ­la­yan en önem­li or­gan­la­rı­mız­dan bi­ri­dir.

Ba­ğır­sak­la­rın iyi ça­lış­ma­sı için bol su içmek ve doğal be­sin­ler­den zen­gin bes­len­me plan­la­mak çok önem­li.
Size öne­rim, en önem­li pre­bi­yo­tik kay­nak­la­rı olan en­gi­nar, pı­ra­sa, çi­ko­la­ta, ıs­pa­nak, sa­rım­sak, kuru soğan gibi sağ­lık­lı be­sin­ler­den bi­ri­ni mut­la­ka her gün tü­ket­me­niz.
Özel­lik­le Omega 3’ten zen­gin bes­le­nen ki­şi­le­rin, her­han­gi bir ne­den­den do­la­yı olan ölüm ris­kin­de yüzde 34 ora­nın­da, kar­di­yo­vas­kü­ler has­ta­lık ge­liş­tir­me ris­kin­de ise yüzde 39 ora­nın­da azal­ma ol­du­ğu gö­rül­müş.
Size öne­rim Omega 3’ten zen­gin somon, us­kum­ru gibi yağlı ba­lık­la­rı, ceviz, se­mi­zo­tu, gibi yi­ye­cek­le­ri sof­ra­la­rı­nız­dan eksik et­me­me­niz.
Çok de­ğer­li yep­ye­ni bir ça­lış­ma yük­sek yo­ğun­luk­lu in­ter­val eg­zer­si­zin, yani orta tempo baş­la­yıp sonra tem­po­yu bir süre artt­ra­rak ve sonra tek­rar­dan orta tem­po­ya dü­şü­re­rek ya­pı­lan eg­zer­si­zin, yağ oranı yük­sek yi­ye­cek­le­ri yeme is­te­ği­ni ön­le­di­ği­ni gös­ter­di.
Kro­nik inf­la­mas­yon ge­nel­lik­le altı haf­ta­dan daha uzun sü­re­li, yavaş ge­li­şen ancak ciddi se­yir­li bir il­ti­hap­lan­ma ha­li­dir.
Kanda CRP ve diğer inf­la­mas­yon be­lir­teç­le­ri sü­rek­li ola­rak yük­sek dü­zey­de­dir.
An­ti-inf­la­ma­tu­var diyet uy­gu­la­yın. Yani, an­ti­ok­si­dan içe­ri­ği yük­sek sebze ve mey­ve­le­ri bolca tü­ke­tin, doy­muş ve trans yağ tü­ke­ti­mi­ni azal­tın, tam ta­hıl­lı be­sin­le­rin tü­ke­ti­mi­ne özen gös­te­rin ve iş­len­miş gı­da­lar­dan, abur cu­bur­dan uzak durun.
Vü­cu­du­mu­zun düz­gün bir şe­kil­de ça­lı­şa­bil­me­si için ana ener­ji kay­na­ğı­mız olan kar­bon­hid­rat­lar çok önem­li­dir. Ancak son bi­lim­sel ve­ri­ler bize özel­lik­le tip 2 di­ya­be­tin te­da­vi­sin­de kar­bon­hid­rat alı­mın­da­ki her yüzde 10’luk dü­şü­şün, HbA1c se­vi­ye­le­rin­de önem­li bir azal­ma sağ­la­dı­ğı­nı gös­ter­miş­tir.
Ay­rı­ca açlık glu­ko­zu, vücut ağır­lı­ğı, LDL ko­les­te­rol ve trig­li­se­rit dahil olmak üzere kan li­pid­le­ri­ni de dü­şür­dü­ğü gö­rül­müş­tür.
Lif­ten fakir olan ra­fi­ne edil­miş kar­bon­hid­rat­la­rı kal­dı­rın, bun­la­rın ye­ri­ne lif içe­ri­ği yük­sek tam ta­hıl­lı be­sin­ler, bak­la­gil­ler, seb­ze­ler gibi komp­leks kar­bon­hid­rat­la­rı koyun.
40 ya­şın­dan sonra her 10 yılda bir yüzde 8, 70 ya­şın­dan sonra her 10 yılda bir yüzde 15 kas kit­le­si kay­be­di­lir. Son bi­lim­sel ve­ri­ler, düşük kas kit­le­si­nin de­mans ris­ki­ni yük­selt­ti­ği­ni söy­lü­yor.
Ye­ter­li pro­te­in tü­ke­ti­mi ve özel­lik­le di­renç eg­zer­si­zi yıl­lar bo­yun­ca kas kit­le­si­ni ko­ru­ma­ya yar­dım­cı olur.
Yaş­lan­may­la bir­lik­te hızlı mik­tar­da aza­lan kas kit­le­si­nin önüne geçip de­mans­tan ko­run­ma­nız için size öne­rim süt, yu­mur­ta, yağ­sız etler gibi ka­li­te­li pro­te­in kay­nak­la­rı­nı bes­len­me­niz­den eksik et­me­yin.Ken­di­ni­zi sü­rek­li yor­gun his­se­di­yor­sa­nız mag­nez­yum dü­zey­le­ri­niz düş­müş ola­bi­lir. Mag­nez­yum, hüc­re­sel ener­ji üre­ti­mi için ge­rek­li­dir.
Ay­rı­ca kas­la­rı gev­şe­tir ve uy­ku­ya geç­me­ni­ze yar­dım­cı olur. Vü­cu­du­muz­da ye­te­ri kadar mag­nez­yum yoksa ken­di­mi­zi yor­gun his­se­de­riz.Ya­pı­lan ça­lış­ma­lar­da mag­nez­yu­mun in­sü­lin di­ren­ci­ni azalt­ma­ya da yar­dım­cı ol­du­ğu gö­rül­müş­tür.
Son araş­tır­ma­lar D vi­ta­mi­ni, krom, alfa li­po­ik asit, mag­nez­yum, ko­en­zim Q 10 ve N ase­tin sis­te­in­den zen­gin be­sin­le­rin in­sü­lin du­yar­lı­lı­ğı­nı art­tı­ran yani in­sü­lin hor­mo­nu­nun vü­cut­ta etkin bir şe­kil­de kul­la­nıl­ma­sı­nı sağ­la­yan besin öğe­le­ri ol­du­ğu açık­lan­mış­tır.
Kır­mı­zı et, marul, elma, tam ta­hıl­lar, ıs­pa­nak, bro­ko­li, la­ha­na; kabak çe­kir­de­ği, badem, kuru fa­sul­ye; antep fıs­tı­ğı, somon, susam yo­ğurt, tavuk ve hindi eti, yu­mur­ta gibi be­sin­le­rin in­sü­lin di­ren­ci­ni kır­ma­da mu­ci­ze et­ki­le­ri ol­du­ğu­nu söy­le­ye­bi­li­rim.
An­ti­bi­yo­tik ge­rek­li du­rum­lar­da, uygun dozda ve sü­re­de kul­la­nıl­dı­ğın­da önem­li bir ih­ti­yaç, fakat ço­cuk­lar dahil tüm bi­rey­ler­de ge­re­ğin­den fazla an­ti­bi­yo­tik kul­la­nı­mı an­ti­bi­yo­ti­ğe di­renç gös­te­re­rek has­ta­lık tek­rar­la­dı­ğın­da has­ta­lı­ğın iyi­leş­me sü­re­si­ni de olum­suz et­ki­le­ye­bi­li­yor.
En­fek­si­yon­lar­da bal ve pro­po­lis ilaç­tan daha et­ki­li. Üs­te­lik dü­zen­li bal tü­ket­mek ök­sü­rü­ğü de azal­tı­yor.
Pro­po­lis ise vi­rüs­le­re karşı güçlü bir ko­ru­yu­cu.
Düşük ka­lo­ri­li sağ­lık­lı za­yıf­la­ma di­yet­le­rin­de iş­ta­hın en yoğun ol­du­ğu öğün son­ra­sın­da sa­de­ce çey­rek avo­ka­do ye­me­nin veya iki yemek ka­şı­ğı zey­tin­ya­ğı tü­ket­me­nin in­sü­li­ni düşük tut­ma­yı sağ­la­dı­ğı or­ta­ya çıktı.
Acık­ma­yı en az üç saat kadar öte­le­me­ye neden olan ve avo­ka­do­da bu­lu­nan nadir bir şeker türü olan manno hep­tu­lo­zun ise yağ de­po­lan­ma­sı­nı ön­le­di­ği bu­lun­du.
(Fer­hat Yıl­dı­rım)