Glu­ten Tü­ke­ti­mi Hak­kın­da
Doğru Bi­li­nen Yan­lış­lar

Di­ye­tis­yen Şev­val Uzun, glu­ten hak­kın­da Bi­lin­me­yen­le­ri ga­ze­te­miz mu­ha­bi­ri­ne açık­la­dı. Uzun açık­la­ma­sın­da şun­la­rı dile ge­tir­di,
“Çöl­yak veya glu­ten in­to­le­ran­sı ol­ma­yan ki­şi­ler­de glu­ten, vü­cut­ta­ki “iyi” bak­te­ri­le­ri bes­le­yen bir pre­bi­yo­tik ola­rak kar­şı­mı­za çı­kı­yor.
Ara­bi­no­xy­lan oli­go­sak­ka­rit ve buğ­day ke­pe­ğin­den mey­da­na gelen bir pre­bi­yo­tik olup, ba­ğır­sak­lar­da­ki pro­bi­yo­tik­le­rin (iyi bak­te­ri­ler), bi­fi­do­bak­te­ri­le­rin ak­ti­vi­te­si­ni ar­tır­mak­ta­dır. Bu bak­te­ri­le­rin nor­mal­de sağ­lık­lı bir insan ba­ğır­sa­ğın­da bu­lun­ma­sı ge­re­kir. On­la­rın mik­ta­rın­da­ki veya ak­ti­vi­te­sin­de­ki de­ği­şik­lik­ler, inf­la­ma­tu­ar ba­ğır­sak has­ta­lı­ğı, ko­lo­rek­tal kan­ser ve ir­ri­tabl ba­ğır­sak send­ro­mu gibi ba­ğır­sak has­ta­lık­la­rı ile iliş­ki­len­di­ril­miş­tir.
Glu­te­nin vücut için ya­rar­lı mı za­rar­lı mı so­ru­su­nun ce­va­bı­na ge­lin­ce; glu­te­nin as­lın­da sa­de­ce ken­di­si­ne olum­suz tepki ve­ren­ler için bir prob­lem ol­du­ğu­na dik­kat etmek önem­li.
As­lın­da bir­çok insan, olum­suz yan et­ki­le­ri ol­mak­sı­zın glu­ten içe­rik­li be­sin­le­ri tü­ke­te­bi­lir. Çöl­yak has­ta­lı­ğı ol­ma­yan 100.000’den fazla ka­tı­lım­cı­nın bu­lun­du­ğu başka bir araş­tır­ma, uzun sü­re­li glu­ten­siz diyet uy­gu­la­yan ki­şi­ler­de tam tahıl tü­ke­ti­mi­ni azalt­ma po­tan­si­ye­li ne­de­niy­le kalp has­ta­lık­la­rı ris­ki­ni ar­tı­ra­bi­le­ce­ği­ni vur­gu­la­nı­yor” diyor.
Di­ye­tis­yen Uzun, “Glu­ten tü­ke­ti­mi bazı bi­rey­ler­de ciddi yan et­ki­le­re neden ola­bi­lir. Bu bi­rey­le­rin vücut sis­te­mi glu­te­ni bir tok­sin ola­rak al­gı­la­yıp ba­ğı­şık­lık hüc­re­le­ri­ni uya­rır ve glu­te­ne karşı bir tepki oluş­tu­rur. Glu­ten has­sa­si­ye­ti olan kişi glu­ten tü­ket­me­ye devam eder­se, bu za­man­la il­ti­hap­la so­nuç­la­nan vü­cut­ta bir tür savaş ze­mi­ni ya­ra­tır. Yan et­ki­le­ri ara­sın­da hafif şid­det­te­ki du­rum­lar için yor­gun­luk, şiş­kin­lik, ka­bız­lık ve di­ya­re, daha ciddi et­ki­ler­de ise is­tem­siz kilo kaybı, ye­ter­siz bes­len­me, ba­ğır­sak ha­sa­rı gibi et­ki­ler gö­rü­le­bi­lir.”
Nor­mal­de glu­ten, sin­di­rim sis­te­min­de ko­lay­lık­la sin­di­ri­le­bi­li­yor ancak bazı in­san­lar­da glu­ten has­sa­si­ye­ti or­ta­ya çı­ka­bi­li­yor.
Her yaşta or­ta­ya çı­ka­bi­len glu­ten has­sa­si­ye­ti vü­cut­ta şiş­kin­lik, ka­bız­lık, bü­yü­me ge­ri­li­ği, cilt prob­lem­le­ri, yor­gun­luk gibi pek çok ra­hat­sız­lık ya­rat­ma­sı­na rağ­men ki­şi­ler­ce far­kı­na va­rıl­ma­mış ve teş­hi­si kon­ma­mış ola­bi­li­yor.
Çöl­yak has­ta­lı­ğı, ba­ğır­sak­lar­da­ki sin­di­ri­mi sağ­la­yan vil­lus adı ve­ri­len ya­pı­la­rın bo­zul­ma­sı­na sebep olan ve do­la­yı­sıy­la da yi­ye­cek­ler­de­ki be­si­nin emil­me­si­ni en­gel­le­yen ve ince ba­ğır­sak­ta ha­sar­lar oluş­tu­ran bir aler­jik sin­di­rim sis­te­mi has­ta­lı­ğı. Başka bir ta­nım­la çöl­yak has­ta­lı­ğı yaşam boyu süren gıda aler­ji­si­dir. Çöl­yak has­ta­lı­ğı­nın tek te­da­vi­si glu­ten­den uzak sıkı bir di­yet­tir.
Ül­ke­miz­de Çöl­yak has­ta­lı­ğı gö­rül­me sık­lı­ğı yüzde 1 iken ancak yüzde 10 gibi bir oran­da­ki ki­şi­ye tanı ko­nul­muş ol­ma­sı ne kadar çok ki­şi­nin risk al­tın­da ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. Diğer bir yan­dan ya­pı­lan bir­çok araş­tır­ma, çöl­yak has­ta­lı­ğı olan ki­şi­le­rin, os­te­opo­roz, anemi, kı­sır­lık, sinir bo­zuk­luk­la­rı gibi has­ta­lık­la­ra karşı daha yük­sek risk ta­şı­dı­ğı­nı gös­te­ri­yor. İyi haber şu ki, glu­te­ni di­yet­ten çı­kar­mak za­ra­rı ter­si­ne çe­vi­re­bi­lir.
Glu­ten­siz diyet, çöl­yak has­ta­lı­ğı için bi­rin­cil tıbbi te­da­vi­dir.
Ancak, glu­ten içer­me­yen katı bir di­ye­tin an­la­şıl­ma­sı ve ta­ki­bi zor ola­bi­lir. Hangi gı­da­la­rın glu­ten içer­di­ği­ni öğ­ren­mek ve glu­ten­siz al­ter­na­tif­ler­den ye­ter­li be­sin­le­rin elde edil­me­si­ni sağ­la­mak için bir di­ye­tis­ye­nin reh­ber­li­ğin­de iler­le­mek önem­li­dir dedi.
(Cemre Bay­ram)