Gündelik hayatın vazgeçilmezlerinden olan bilgisayarların sık kullanılmasıyla birlikte bazı göz problemlerinin oluşması da kaçınılmazdır. Uzun süreli bilgisayar kullanımında odaklanmayı sağlayan göz kaslarında yorgunluk oluşur. Göz kırpma sayısı azalır. Bu durum göz kuruluğu ile birleşerek bilgisayar kullanımına bağlı yorgunlukların oluşmasına neden olur diyen Kırşehir Boztepe Toplum Sağlığı Merkezi konu hakkında açıklamalarda bulundu. Kırşehir Boztepe Toplum Sağlığı Merkezi açıklamasında şunları kaydetti;
Bilgisayar kullanımına bağlı olarak oluşan göz yorgunluğu, modern hastalıklardan biridir. Günde iki saatten uzun süre bilgisayar kullanan herkes bu hastalığa yakalanma riski altındadır. Bunun nedeni bilgisayar ekranlarının televizyonlar gibi somut görüntü vermemesidir. Bilgisayar ekranında piksel adı verilen küçük noktalar bulunur. Gözlerin bu piksellerdeki görüntüyü alabilmesi için çok daha fazla efor sarf etmesi gerekir. Bu durum da göz yorgunluğuna neden olur. Bu rahatsızlık temelde beynin ve gözlerin kâğıt üzerindeki karakterler ile ekrandaki görsellere farklı tepkiler vermesi sonucu oluşur. Göz yorgunluğunun belirtileri; batma, yanma, kızarıklık, bulanık ve çift görme, odaklanma güçlüğü ile baş, boyun ve omuz bölgelerinde ağrı şeklinde sıralanabilir.
Yoğun iş hayatıyla birlikte bilgisayar başında geçirilen süre 7-8 saati bulabiliyor. Sürekli bilgisayar ekranına bakarak çalışmak da olumsuz durumların oluşmasına neden oluyor. İş yerinde klima kullanımı ve buna bağlı olarak nemin azalması, uzun süre göz kırpmadan bilgisayara bakmak, kâğıt tozları, kapalı alanda asılı kalan mikroplar olumsuz etkilerin oluşumundaki etkili faktörler arasında yer alıyor. Bilgisayar kullanıcılarının çoğu; uzun dönemde bulanık görme, gözde batma, sulanma, baş ağrısı, çift görme gibi problemlerle karşılaşıyor. Bu belirtiler uzun süre bilgisayar ile çalışmaya bağlı oluşan göz hastalıklarının habercisidir.
Bilgisayar başında çalışanların göz sağlığına dikkat etmesi için pek çok sebep var. Bunlardan ilki ve en önemlisi, gözlerin hayatımızı verimli bir şekilde sürdürmemizdeki yadsınamaz katkısıdır. Göz sağlığında geri dönülemez noktalara ulaşmadan önce çalışma ortamındaki zararlı durumları ortadan kaldırmak oldukça iyi bir seçimdir. Bu sayede göz sağlığımızı koruyabiliriz. Bir diğer sebep de göz sağlığının bozulması ile beraber gelen baş, boyun ve omuz ağrıları. Bu ağrılar yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürür. Ayrıca her iki sebep de kişinin hem özel hem de iş hayatındaki performansını ve enerjisini olumsuz etkiler. Bu nedenle bilgisayar başında çalışanların göz sağlığına dikkat etmesi son derece önemlidir.
Göz sağlığına özen göstermek olası daha ciddi problemlerin önüne geçmek için etkili bir yoldur. Göz problemlerini başlangıç aşamasında tespit etmek ve önlem almak mümkündür. Bu sayede hem rahatsızlıkların ilerlemesini hem de bu süreçte hayat kalitenizin olumsuz etkilenmesini önleyebilirsiniz. Gözlerin insan vücudundaki en hassas organlar arasında yer aldığını unutmayın. Gereken özeni göstererek görme duyusu ile ilgili olumsuz durumlardan kolaylıkla korunabilirsiniz.
Hızlı şehir yaşamı, yoğun iş hayatı ve teknoloji çağı gibi nedenler bilgisayar başında saatlerce vakit geçirmemize neden olur. İş yerinde tüm gün kullanılan bilgisayarlar eğer dikkat edilmezse göz sağlığı ile ilgili sorunlara yol açar. Teknolojik gelişmeler sonucunda oluşan Bilgisayar Görme Sendromu son yıllarda ortaya çıkan bir sorundur. Bu sendrom esas olarak beynin ve gözlerin görülen karakterlere farklı tepkiler vermesi sonucunda oluşur. Göz kırpma sayısının azalması nedeniyle Bilgisayar Görme Sendromu belirtileri görülmeye başlar.
Yanlış havalandırılan ve ışıklandırılan ortamlar Bilgisayar Görme Sendromu belirtilerinin şiddetlenmesine neden olur. BGS’nin belirtileri arasında; bulanık ve çift görme, baş ağrısı ve dönmesi, göz yorgunluğu ve kuruluk ve odaklanma güçlüğü yer alır. Belirtiler arasında en dikkat çekici olanlar göz kuruluğu ve baş ağrısıdır. Günde 3 saatten uzun süre bilgisayar başında vakit geçirmek bu rahatsızlığa yakalanma riskini %90 oranında artırır.
Göz sağlığı için tavsiyelerden kısaca şu şekilde bahsedilebilir:
Bilgisayar başındayken bilinçli olarak gözlerinizi kırpın.
Çalıştığınız ortamı havalandırın.
Bilgisayar ekranına üstten bakabileceğiniz şekilde oturun.
Gözünüzü kısarak monitöre bakın.
Düzenli aralıklarla bilgisayardan uzaklaşın ve gözlerinizi dinlendirin.
Ekran rengini açık tonlardan seçin.
Monitör mümkün olduğunca büyük olsun.
Ekran koruyucunuzu sık devreye girecek şekilde ayarlayın.
Göz sorunlarının oluşmasının nedenlerinden biri, görme problemlerinin daha önce fark edilmemiş olmasıdır. Net görmeyi engelleyen miyop, astigmat ve hipermetrop; göz hareketlerini etkileyen kayma ve şaşılık gibi kas fonksiyonları ile alakalı sorunların tespit edilmesi için yılda bir kez muayeneye gidilmelidir.
Ultraviyole gözlük ve ekran filtreleri ile bilgisayardan yansıyan ışığı azaltabilirsiniz. Hareketli ve çevrim içi bir yaşam tarzı için tasarlanmış olan gözlükler bulabilirsiniz. Neredeyse her bilgisayar ekranı ile uyumlu filtre seçenekleri arasından da seçim yapabilirsiniz.
Bilgisayar başında fazla vakit geçirmekten dolayı oluşan şikayetlerin bir diğer kaynağı ise uygun oturuş ve duruşun sağlanmamasıdır. Göz sağlığı için yapılması gerekenler arasında ekran mesafesini ayarlamak da bulunur. Ekranın üst kenarı göz hizasında olmalıdır. Ekran ile aranızdaki uzaklığı ise 50-60 cm şeklinde ayarlamalısınız.
Ekran açısı ve konumlandığı nokta da önemlidir. Pencere gibi kaynaklardan gelen görüntülerin ekrana düşmesi yansıma nedeniyle göz yorgunluğuna neden olur. İri puntolu ve gözü yormayan karakterlerle çalışmak ve belirli aralıklarla mola vermek de son derece önemlidir.
Ofis ortamının aydınlatması doğru yapılmalıdır. Bilgisayar ekranının ışık seviyesinden daha parlak bir aydınlatma kullanılmamalıdır. Ekrana dış ortamdan gelen yansımalar engellenmelidir. İyi bir ekran aydınlatması ile zararlı etkileri azaltabilirsiniz. Etraftaki lambalar, ışığı doğrudan ekranınıza yansıtmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Bu nedenle ortaya çıkan parlaklık ve yansıma gözlerinizi rahatsız eder.
Parlak ekran ışıkları gözleri yorar. Bu nedenle göz sağlığı için bilgisayar ayarlarına önem vermelisiniz. Bilgisayarınızın parlaklığını manuel olarak ayarlayabilir veya ekranınızda parlama önleyici ürünler kullanabilirsiniz. Gözlerinizi rahatlatmak adına parlaklık ayarını kademeli olarak azaltabilirsiniz.
Normalde gözümüzü dakikada ortalama 25 kere kırparız. Kırpma hareketi sırasında üst göz kapağı dinlenir. Göz yuvarları gözyaşı ile beslenir ve temizlenir. Kayganlaşan göz yüzeyi net ve berrak bir görüş sağlar. Ekran ile çalışırken bu süre dakikada 10’un altına düşer. Bu durumda gözyaşı buharlaşır ve göz yüzeyi kurur. Ardından gözde yanma, kızarıklık, batma gibi şikayetler oluşur. Bilgisayar kullanırken bilinçli olarak göz kırpmak pek çok şikayetin önlenmesine yardımcı olur.
Ayrıca konsantre olmak ve iyi görebilmek için gözleri fazla açarak ekrana bakmak söz konusu olabilir. Bu da göz rahatsızlıklarının semptomları arttırır. Bilgisayar ile çalışırken bilinçli olarak gözlerinizi kısabilirsiniz. Ayrıca oluşan kuruluğu önlemek için suni göz damlaları ile nem desteği sağlamak da iyi bir seçimdir.
Ofiste sağlıklı vakit geçirebilmek ve gözlerinizi korumak için yansıma azaltıcı ekranlar kullanabilirsiniz. Mat koruyucuları bilgisayarınızın ekranına yapıştırabilirsiniz. Bu koruyucular; yansımaları ortadan kaldırır ve daha iyi bir görüş sağlar. Yansıma azaltıcı ekranlar ile göze daha az ışık girer ve görme netliği ile alakalı sorunlar ortadan kalkar. Yansıma azaltıcı ekranları kullanarak göz yorgunluğu gibi uzun süreli bilgisayar kullanımlarında ortaya çıkan sorunlarla mücadele edebilirsiniz.
20-20-20 kuralı olarak adlandırılan bu uygulama, sürekli ekran başında çalışan kişilerin gözlerini dinlendirmesi için özel olarak geliştirilen bir tekniktir. Her 20 dakikada bir defa, 20 saniye boyunca 20 metre uzağa bakmak şeklinde uygulanır. Bu teknik göz kaslarının gelişmesine destek olur. Düzenli olarak gözlerinizi ekrandan ayırmanızı sağlar. Bu sayede gözlerinizin dinlenmesi için fırsat yaratır.
Göz yorgunluğu hem rahatsız edici hem de ağrılı olabilir. Uzun süre bilgisayar, tablet gibi cihazların ekranlarına bakmak gözlerde yorgunluk ve yanmaya neden olabilir. Bu durum çalışma verimini düşürür. Gün içerisinde kendinize küçük molalar vererek göz sağlığınızı koruyabilirsiniz. Saatte bir kere 5-10 dakikalığına ekrandan uzaklaşmak, göz sağlığının korunmasında son derece etkilidir. Bu kısa molalarınızda cep telefonu ekranından da uzak durmayı ihmal etmeyin.
(Ufuk Tufan Doğan)
